Liệu Pháp Nhận Thức Hành Vi: Khái Niệm, Đặc Điểm, Cách Điều Trị

Liệu pháp nhận thức hành vi có thể được xem là một phương pháp chữa bệnh tâm lý, cải thiện sức khỏe tinh thần khá mới lạ với nhiều người. Cùng shanhealth.vn tìm hiểu thêm về liệu pháp điều trị này qua bài viết dưới đây. 

Thông tin về liệu pháp nhận thức hành vi  

Liệu pháp nhận thức hành vi (Cognitive Behavior Therapy – CBT) là một biện pháp tâm lý trị liệu nhằm giúp bệnh nhân nhận thức được sự ảnh hưởng của cảm xúc và suy nghĩ lên hành vi của bản thân. Phương pháp này thường được áp dụng để chữa trị các rối loạn cảm xúc, tâm lý như trầm cảm, lo âu, và sợ hãi.

CBT có thể sử dụng trong thời gian ngắn và tập trung vào việc giúp người bệnh đối phó với tình trạng tâm lý bất ổn. Trong quá trình điều trị, người bệnh sẽ học cách kiểm soát cảm xúc và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực ảnh hưởng đến hành vi của mình.

Ưu điểm và hạn chế của liệu pháp nhận thức hành vi

Mỗi liệu pháp trị liệu điều có các ưu và nhược điểm riêng, liệu pháp này cũng không ngoại lệ. Một vài ưu và nhược điểm của liệu pháp nhận thức hành vi như sau: 

Ưu điểm  

• Được các nhà trị liệu tâm lý ưu tiên vì tính nhanh chóng và hiệu quả trong việc giúp bệnh nhân đối phó với những khó khăn cụ thể.
• Thường cần ít phiên trị liệu hơn so với phương pháp điều trị bằng phân tâm và có mô hình cấu trúc rõ ràng.

Nhược điểm 

• Người mắc rối loạn có thể cảm thấy khó chịu khi phải đối diện với những cảm xúc hay trải nghiệm khắc nghiệt.
• Trong phiên trị liệu, việc khóc, buồn bã hoặc tức giận là bình thường, có thể khiến người bệnh mất năng lượng.
• Một số dạng như liệu pháp tiếp xúc yêu cầu bệnh nhân đối mặt với các tình huống họ muốn tránh, gây căng thẳng hoặc lo lắng tạm thời.

Giảm thiểu rủi ro

• Chọn nhà trị liệu có chuyên môn tốt giúp giảm thiểu rủi ro và giúp bạn học kỹ năng để kiểm soát và vượt qua những cảm giác hay nỗi sợ tiêu cực.

Liệu pháp nhận thức hành vi phù hợp với đối tượng nào?

Hiện tại, liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) được sử dụng rộng rãi trên nhiều quốc gia và hỗ trợ tốt cho người bệnh trong nhiều vấn đề tâm lý, bao gồm:

• Chứng rối loạn lo âu và ám ảnh cưỡng chế (OCD)
• Các hội chứng về ruột kích thích (IBS)
• Cảm xúc bất ổn, tâm trạng không ổn định
• Rối loạn căng thẳng và lo âu, rối loạn ăn uống.
• Hội chứng mệt mỏi mãn tính và chứng ám sợ
• Lạm dụng chất kích thích
• Rối loạn liên quan đến giấc ngủ
• Kiểm soát cảm xúc

Cách hoạt động của liệu pháp nhận thức hành vi

Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) giúp bạn xác định, giải quyết và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực, nhằm cải thiện tư duy, hành vi và sức khỏe. Ví dụ, khi bị người khác phán xét, bạn có thể được hướng dẫn để buông bỏ sự kiểm soát đối với hành vi và thái độ của người khác, vì bạn chỉ có thể kiểm soát tốt nhất chính mình.

Trong các rối loạn tâm thần như trầm cảm, lo âu, OCD, bạn có thể trải qua những “suy nghĩ không hữu ích” hay “nhận thức bị méo mó” (cognitive distortion), như:

• Cá nhân hóa: Cảm thấy bị tấn công cá nhân và nghĩ rằng mọi lời nói đều liên quan đến mình.
• Suy nghĩ trắng và đen: Diễn giải tình huống, thái độ, hành vi theo cách cực đoan, như nghĩ rằng ai đó đến trễ là không tôn trọng mình.
• Thảm họa hóa: Nghĩ đến kịch bản tồi tệ nhất có thể xảy ra, như cho rằng triệu chứng lạ là dấu hiệu của một bệnh nguy hiểm.

Nội dung có trong liệu pháp điều trị 

Trong liệu pháp nhận thức hành vi (CBT), người bệnh sẽ có các buổi trị liệu với bác sĩ chuyên khoa tâm lý khoảng 1 lần/tuần hoặc 1 lần/2 tuần. Quá trình chữa trị thường kéo dài từ 5 đến 20 buổi, mỗi buổi từ 30 đến 60 phút.

Trong các buổi điều trị, bệnh nhân và chuyên gia trị liệu sẽ chia nhỏ các vấn đề thành các phần riêng biệt như suy nghĩ, cảm xúc và hành động. Bác sĩ sẽ khuyến khích bệnh nhân chia sẻ những những khó khăn, cảm xúc khó chịu để dễ dàng điều trị hơn. 

Trong liệu pháp nhận thức hành vi (CBT), hai bên sẽ cùng nhau phân tích những vấn đề không thực tế và ảnh hưởng tiêu cực đối với người bệnh, cũng như tác động của chúng đến cuộc sống. Bác sĩ sẽ đưa ra các lời khuyên, động viên để người bệnh loại bỏ đi suy nghĩ tiêu cực ra khỏi tâm trí của mình. 

Mục đích cuối cùng của liệu pháp này là dạy người bệnh vượt qua khó khăn, nắm giữ lý trí, không để cảm xúc chi phối hành vi của mình. Điều này giúp bệnh nhân quản lý các vấn đề xấu và ngăn chặn chúng ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống tinh thần, ngay cả sau khi quá trình chữa trị kết thúc.

Lời kết

Có thể nói liệu pháp nhận thức hành vi là một trong những phương pháp trị liệu khá hiệu quả, giúp chữa được nhiều bệnh về tâm lý. Hi vọng những nội dung được chia sẻ trong bài sẽ giúp bạn đọc có thêm thông tin hữu ích về liệu pháp này.