Phức cảm tự ti là một khái niệm tâm lý được nhiều người quan tâm. Tâm lý tự ti khiến nhiều người cảm thấy bản thân mình thấp hèn, không dám tiếp xúc với xã hội. Tâm lý này xuất hiện ở nhiều khía cạnh và có ảnh hưởng không tốt đến cuộc sống. Vậy làm sao để khắc phục tâm lý tự ti? Theo dõi bài viết sau đây của Shan Health để biết thêm nhé.
Phức cảm tự ti là gì?
Phức cảm tự ti là trạng thái tâm lý khiến bạn cảm thấy thiếu tự tin và không tự tin vào khả năng của mình trong cuộc sống hàng ngày, dù có căn cứ hợp lý hay không. Người mắc phải có thể phản ứng theo hai cách:
- Thứ nhất, họ có thể thu mình và ít tương tác với người khác, tỏ ra kín đáo và thiếu tự tin.
- Thứ hai, họ có thể bồi đắp sự thiếu tự tin bằng cách trở nên quá cạnh tranh, luôn cố gắng chứng tỏ rằng bản thân không thua kém ai, thường thông qua việc so sánh và cạnh tranh một cách quá mức.
Nguyên nhân khiến bạn có cảm giác tự ti
Phức cảm tự ti có thể do nhiều nguyên nhân tác động lên tâm lý của chúng ta, các nguyên nhân chính bao gồm:
- Áp lực xã hội, áp lực cuộc sống: Xã hội thường tạo ra áp lực về việc phải đáp ứng các tiêu chuẩn cao về ngoại hình, thành công và thành tích. Điều này khiến nhiều người cảm thấy tự ti khi không thể đạt được những kỳ vọng không thực tế này.
- Trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ: Các trải nghiệm tiêu cực như bị từ chối, bị mỉa mai hoặc bị kì thị có thể dẫn đến cảm giác tự ti và tự đánh giá thấp về bản thân.
- Cách giáo dục và nuôi dạy: Môi trường giáo dục hoặc phương pháp nuôi dạy nghiêm khắc, chỉ trích và phê phán có thể góp phần vào việc phát triển phức cảm tự ti.
- Yếu tố di truyền: Có các nghiên cứu cho thấy phức cảm tự ti có thể có yếu tố di truyền trong gia đình, ảnh hưởng đến cách cá nhân xử lý cảm xúc và đánh giá bản thân.
Các nguyên nhân này đều có thể ảnh hưởng đến cách một người xử lý và cảm nhận về phức cảm tự ti trong cuộc sống.
Dấu hiệu nhận biết tình trạng phức cảm tự ti
Dấu hiệu của phức cảm tự ti có thể bao gồm những triệu chứng sau đây:
- Tâm trạng lúc nào cũng cảm thấy chán nản, tồi tệ, cảm thấy suy sụp liên tục và thiếu ý chí để thay đổi.
- Thiếu tự tin, luôn đánh giá thấp năng lực của bản thân.
- Cảm thấy bất lực hoặc tâm lý quá yếu đuối.
- Không có động lực để làm việc và phát triển bản thân.
- Thường xuyên lo lắng, bồn chồn, căng thẳng cực độ hoặc cảm thấy bản thân không đủ năng lực.
- Cảm thấy tội lỗi và bức rức về những lựa chọn và hành động của mình, thường cảm thấy tự ti khi đối diện với quyết định tiếp theo.
- Dễ tổn thương khi bị chỉ trích, chỉ nhớ những lời chỉ trích của mọi người và ít khi chấp nhận chúng để cải thiện.
- Không tự tin trong giao tiếp và công việc.
- Khó làm việc nhóm với mọi người.
- Thường có tông giọng thấp, nhẹ nhàng, thậm chí nói rất nhỏ ngay cả khi nói chuyện với người thân, bạn bè.
- Xem nhẹ những thành tựu mà mình đạt được và luôn so sánh với thành tựu của người khác rồi tự cảm thấy buồn.
- Luôn tìm kiếm sự công nhận từ người khác nhưng không tự khen bản thân mình.
- Khó giữ được các mối quan hệ lâu dài vì quá rụt rè, nhút nhát.
Đây là những biểu hiện thường gặp của phức cảm tự ti, mà người bị ảnh hưởng có thể cảm nhận trong cuộc sống hàng ngày.
Phức cảm tự ti ảnh hưởng đến tâm lý con người ra sao
Phức cảm tự ti có những tác động tiêu cực lớn đến cuộc sống và tâm lý của con người, bao gồm:
- Giảm tự tin và tính tự trị: Người bị phức cảm tự ti thường cảm thấy thiếu tự tin và không tin vào khả năng của mình. Họ có thể không dám thử thách bản thân và sợ thất bại, điều này có thể làm họ không phát triển và không đạt được những mục tiêu trong cuộc sống.
- Ảnh hưởng đến sự nghiệp: Phức cảm tự ti có thể ngăn cản người bị ảnh hưởng từ việc thăng tiến trong sự nghiệp. Họ có thể không dám thể hiện ý kiến, đề xuất ý tưởng mới hay xin thăng cấp vì sợ không đủ năng lực. Điều này có thể dẫn đến sự phát triển nghề nghiệp bị gián đoạn và mất cơ hội.
- Rối loạn tâm lý: Phức cảm tự ti có thể dẫn đến các rối loạn tâm lý như trầm cảm, lo âu, rối loạn tâm thần và thậm chí tự tử trong những trường hợp nghiêm trọng. Sự tự ti kéo theo nỗi lo sợ không được chấp nhận, không đáng yêu và không có giá trị, dẫn đến một tâm lý không ổn định và suy sụp.
- Ảnh hưởng đến mối quan hệ xã hội: Người tự ti có thể trở nên cô đơn và xa lánh mối quan hệ xã hội vì sợ bị phê phán hoặc từ chối. Họ có thể không dám giao tiếp, gặp gỡ và tạo kết nối với người khác, điều này dẫn đến cảm giác cô đơn và cảm thấy cô lập trong xã hội rộng lớn.
- Khó khăn trong tạo dựng mối quan hệ: Phức cảm tự ti có thể làm cho người bị ảnh hưởng khó khăn trong việc thiết lập mối quan hệ đáng tin cậy và ý nghĩa. Họ có thể không tin tưởng người khác và luôn nghi ngờ mục đích đằng sau những hành động tốt đẹp của người khác, điều này gây khó khăn trong việc thiết lập mối quan hệ gắn bó và thể hiện tình cảm chân thành.
- Tồn tại cảm giác tự ti ảo: Trong thời đại công nghệ thông tin hiện đại, phức cảm tự ti còn có thể được kích thích bởi môi trường trực tuyến. Sự so sánh không cần thiết với người khác trên mạng xã hội, áp lực phải thể hiện bản thân hoàn hảo qua ảnh selfie hoặc bộ ảnh thời trang chất lượng cao có thể làm cho người bị ảnh hưởng cảm thấy tự ti và không tự tin về bản thân.
Cách vượt qua phức cảm tự ti nhanh chóng, hiệu quả
Để có thể vượt qua tâm lý phức cảm tự ti, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau đây:
Viết nhật ký, viết chữa lành
Viết chữa lành là cách để bạn nói ra hết những nỗi buồn và những sự mặc cảm của bản thân. Đây có thể được xem như một hình thức tâm sự mà không ai biết, bạn có thể nói ra hết muộn phiền của mình.
Càng viết càng thấy tâm trạng được nhẹ nhàng và thoải mái hơn. Đây là cách chữa lành tâm lý rất tốt, giúp bạn vui vẻ hơn với cuộc sống hiện tại.
Ngồi thiền
Thiền định giúp cải thiện tâm trạng, ổn định tâm lý và tăng khả năng tư duy của bản thân. Thiền cũng giúp cải thiện sức khỏe tinh thần cực kỳ tốt, thanh tẩy năng lượng xấu ra khỏi cơ thể của bạn, để bạn đón nhận được các nguồn năng lượng mới, vui vẻ và tự tin hơn.
Suy nghĩ tích cực
Hãy suy nghĩ theo chiều hướng tích cực. Thay vì nghe những lời chỉ trích của mọi người thì bạn nên chấp nhận và cải thiện bản thân. Hãy tự khen thưởng cho bản thân trước khi tìm kiếm sự khen ngợi từ người khác.
Hãy tạo niềm vui cho mình trước, sống tích cực lên, bạn sẽ thấy cuộc sống này cũng không quá khó khăn và áp lực như bạn nghĩ. Mạnh dạng làm những điều trong tầm kiểm soát của bạn để nhận ra giá trị thực của mình.
Thay đổi tư duy
Hãy bỏ cái tư duy là bản thân mình không làm được gì ra khỏi suy nghĩ của bạn. Bạn có năng lực thì bạn hãy thể hiện và phát huy. Điều này giúp bạn gặt hái được nhiều thành công hơn, đồng thời cũng làm cho nhiều người có cái nhìn tích cực hơn về bạn.
Hiểu bản thân của mình
Bạn hãy thấu hiểu bản thân của mình. Nếu bạn không biết bạn giỏi về gì, yếu về gì thì bạn sẽ rất khó đạt được thành công trong công việc. Hãy đặt ra mục tiêu phù hợp với khả năng của bản thân, làm việc với đam mê để hoàn thành công việc một cách tốt nhất.
Phức cảm tự ti có ảnh hưởng không tốt đến cuộc sống. Tuy nhiên, nếu bạn biết cách vượt qua thì bạn sẽ trở nên tự tin và dễ dàng đón nhận nhiều cơ hội cho bản thân hơn. Hy vọng bài viết mà Shan Health chia sẻ có ích với bạn đọc.
